Św. Jan Ewangelista – życiorys

Święty Jan Ewangelista, zwany także Janem Apostołem lub „uczniem umiłowanym”, był jednym z dwunastu Apostołów Jezusa Chrystusa. Pochodził z Betsaidy, miasta nad Jeziorem Genezaret w Galilei, i był synem rybaka Zebedeusza oraz Salome. Jego brat, Jakub Starszy, także należał do apostołów. Jan i Jakub byli nazywani przez Jezusa „Boanerges” – co oznacza „synowie gromu” – zapewne ze względu na ich temperament i zapał w głoszeniu Ewangelii.

Jan jest uważany za jednego z najważniejszych świadków życia, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Był obecny przy wielu kluczowych wydarzeniach: na górze Przemienienia (Mt 17,1–9), w Ogrodzie Getsemani (Mk 14,33–42), a także przy ukrzyżowaniu (J 19,26–27). To właśnie Jezus powierzył mu opiekę nad swoją Matką, Maryją (J 19,26–27), co podkreśla wyjątkową bliskość i zaufanie.

Życie i misja po zmartwychwstaniu

Po Zmartwychwstaniu Chrystusa Jan stał się jednym z liderów Kościoła w Jerozolimie. Wraz z Piotrem głosił Ewangelię, doświadczył prześladowań ze strony władz żydowskich, a jego działalność miała ogromne znaczenie dla umocnienia wczesnej wspólnoty chrześcijańskiej.

Według tradycji, około roku 95 n.e. Jan został zesłany na wyspę Patmos w czasach prześladowań cesarza Domicjana. Tam miał otrzymać objawienie, które zapisał w Księdze Apokalipsy (Objawienie św. Jana). Po zwolnieniu z wygnania osiadł w Efezie, gdzie pełnił posługę biskupa i opiekował się tamtejszą wspólnotą.

Pisma przypisywane Janowi Ewangeliście

Jan Ewangelista jest tradycyjnie uznawany za autora czterech ksiąg Nowego Testamentu:

• Ewangelia Jana – odróżnia się od trzech ewangelii synoptycznych (Mateusza, Marka, Łukasza) swoim głębokim, teologicznym stylem oraz bogatą symboliką. Rozpoczyna się słowami: „Na początku było Słowo…” i skupia na Boskości Chrystusa oraz Jego zjednoczeniu z Bogiem Ojcem.

• Trzy Listy Jana – krótkie pisma o charakterze duszpasterskim, które podkreślają znaczenie miłości, prawdy i jedności w Kościele.

• Apokalipsa św. Jana – eschatologiczna wizja końca czasów, walki dobra ze złem, sądu ostatecznego i nowego nieba i nowej ziemi. Jest to jedno z najbardziej złożonych i symbolicznych dzieł biblijnych, interpretowane na wiele sposobów w historii Kościoła.

Teologia Jana Ewangelisty

Jan wniósł do chrześcijaństwa kluczowe idee dotyczące natury Jezusa jako Syna Bożego i Jego zbawczej misji. Jego Ewangelia kładzie nacisk na to, że Jezus jest „Słowem” (Logosem), które stało się ciałem (J 1,14) oraz na ideę życia wiecznego jako owocu wiary w Niego.

W jego pismach miłość („agape”) jest najważniejszym przykazaniem i znakiem prawdziwego ucznia Chrystusa (J 13,34–35). Jan przedstawia także obraz jedności z Bogiem i wzajemnej jedności między wierzącymi jako centrum życia duchowego.

Kult i patronat Świętego Jana

Święty Jan jest czczony jako patron:

• Apostołów i teologów – ze względu na swoje zasługi w rozwoju doktryny Kościoła.

• Pisarzy i dziennikarzy – symbolizowanych przez atrybuty księgi i pióra.

• Młodzieży – często przywoływany jako wzór gorliwości i bliskiej relacji z Chrystusem.

• Introligatorów i drukarzy – z powodu związku z pismami i ich przekazywaniem.

• Osób odznaczających się wiernością – ponieważ miał wytrwać w wierze mimo prześladowań i wygnania.

Ikonografia

W ikonografii Święty Jan przedstawiany jest zwykle jako młody mężczyzna, bez brody lub z delikatnym zarostem, symbolizujący jego młodość i bliskość Jezusa. Często ma przy sobie księgę lub zwoje – symbol jego ewangelicznych pism. Innym częstym atrybutem jest orzeł – znak duchowego wzlotu i jasności myśli.

Wspomnienia liturgiczne

Najważniejsze święto ku czci św. Jana Ewangelisty przypada 27 grudnia, czyli dzień po Bożym Narodzeniu. Jest to symboliczne, gdyż Ewangelia Jana zaczyna się od opisu Wcielenia Słowa Bożego. Dodatkowo, 6 maja obchodzone jest święto jego męczeństwa duchowego i posługi biskupiej.

Znaczenie i dziedzictwo

Święty Jan Ewangelista jest fundamentem chrześcijańskiej teologii i duchowości. Jego nauki o miłości, prawdzie, jedności i Boskości Chrystusa wpłynęły na kształt Kościoła i jego misję. Apokalipsa św. Jana zainspirowała niezliczone pokolenia do refleksji nad przeznaczeniem świata i zwycięstwem dobra.

Jego życie i pisma stanowią przykład wiary, wytrwałości i głębokiego zjednoczenia z Bogiem, będąc jednocześnie wzorem dla wszystkich wiernych.

Zdjęcie w artykule: Kozačkovs’kij, Averkìj Simonovič. Rytownik, [1725-1750], Św. Jan Ewangelista, Domena Publiczna, https://polona.pl/item-view/18126b8c-08c6-4e2f-9ddc-5c62ce1668c1?page=0