Święty Franciszek z Asyżu (wł. San Francesco d’Assisi), urodzony jako Giovanni di Pietro di Bernardone około 1181 roku w Asyżu (Włochy), był synem zamożnego kupca. Zrezygnował z bogactwa i życia w luksusie, aby żyć w ubóstwie, służbie i głębokiej jedności z naturą, stając się jednym z najbardziej znanych i ukochanych świętych chrześcijaństwa.
Założył Zakon Braci Mniejszych (franciszkanów), a jego duchowość, oparta na Ewangelii, pokorze, miłości i prostocie, odcisnęła trwałe piętno na historii Kościoła. Zmarł 3 października 1226 roku w Porcjunkuli pod Asyżem. Został kanonizowany już w 1228 roku przez papieża Grzegorza IX.
Wczesne życie i nawrócenie
Franciszek dorastał w dostatku, otoczony komfortem i towarzyską beztroską. Marzył o rycerskiej sławie, brał udział w walkach między miastami Asyż i Perugia. Wzięty do niewoli w 1202 roku, spędził rok w więzieniu. To właśnie w czasie niewoli i późniejszej choroby przeżył duchowe przebudzenie.
W kolejnych latach, pod wpływem wewnętrznych wizji i modlitwy, stopniowo porzucał życie światowe. Punktem zwrotnym była modlitwa w zrujnowanym kościele San Damiano, gdzie miał usłyszeć głos Chrystusa mówiącego:
„Franciszku, odbuduj mój Kościół”.
Zrozumiał to dosłownie – naprawiał kościoły kamień po kamieniu – aż pojął, że jego misją jest odnowa duchowa całego Kościoła katolickiego.
Życie w ubóstwie i posłuszeństwie Ewangelii
Franciszek wyrzekł się całego majątku i zaczął żyć jak żebrak, głosząc pokój, miłość i pojednanie. Ubierał się w prostą tunikę przewiązaną sznurem – do dziś to charakterystyczny habit franciszkanów.
Jego kazania przyciągały uczniów – do 1209 roku zebrała się wokół niego grupa braci. Papież Innocenty III, poruszony jego pobożnością, zatwierdził ich regułę życia opartą na Ewangelii.
Franciszek zakładał klasztory, ewangelizował w miastach i na wsiach, rozpoczął misje do krajów muzułmańskich, a jego słynne spotkanie z sułtanem Egiptu al-Kamilem podczas wypraw krzyżowych stanowi przykład odważnego dialogu międzyreligijnego.
Stygmaty i ostatnie lata
W 1224 roku, podczas modlitwy i postu na górze La Verna, Franciszek otrzymał stygmaty – rany Chrystusa na swoim ciele – co uczyniło go pierwszym w historii Kościoła stygmatykiem.
Pomimo postępującej choroby i ślepoty, nadal modlił się, śpiewał i głosił pokój. Tuż przed śmiercią ułożył słynny „Hymn słoneczny” (Pieśń stworzenia) – jedno z najpiękniejszych dzieł średniowiecznej literatury religijnej.
Zmarł 3 października 1226 roku, mając około 45 lat. Beatyfikowano go zaledwie dwa lata później.
Nauczanie i dziedzictwo
Święty Franciszek ukazywał ubóstwo nie jako brak, lecz jako duchowe bogactwo. Był mistykiem i praktykiem, kaznodzieją i pokornym sługą – jego życie było nieprzerwaną modlitwą.
Jego miłość do przyrody i zwierząt zaowocowała obrazem Franciszka jako „brata całego stworzenia”. Nazywał słońce „bratem”, a księżyc „siostrą”. Dziś jest uznawany za prekursora ekologii chrześcijańskiej.
Czego jest patronem?
Św. Franciszek z Asyżu jest patronem:
- ekologii i ochrony środowiska (ustanowiony przez papieża Jana Pawła II w 1979 r.),
- zwierząt i ich opiekunów,
- ubogich i bezdomnych,
- Włoch (główny patron),
- zakonu franciszkanów i wszystkich jego gałęzi,
- pokojowych aktywistów i pacyfistów,
- kupców (ze względu na swoje pochodzenie).
Ikonografia i kult
W ikonografii przedstawiany w brązowym habicie z kapturem, z stygmatami, często w otoczeniu ptaków, wilków lub innych zwierząt. Zdarza się, że trzyma krucyfiks lub stoi obok figury Ukrzyżowanego.
Bazylika św. Franciszka w Asyżu, wzniesiona w XIII wieku, zawiera jego grób i jedne z najcenniejszych fresków włoskiego średniowiecza (m.in. Giotto). Miejsce to stało się celem pielgrzymek z całego świata.
Dziedzictwo franciszkańskie
Zakon Braci Mniejszych (franciszkanie), Klaryski (założone wspólnie ze św. Klarą) oraz Trzeci Zakon świecki przetrwały do dziś i liczą setki tysięcy członków. Franciszkanie prowadzą szkoły, misje, działalność charytatywną i duszpasterską na całym świecie.
Wspomnienie liturgiczne św. Franciszka przypada 4 października i obchodzone jest na całym świecie jako Dzień Świętego Franciszka – dzień modlitw o pokój i ochronę przyrody.
Zdjęcie w artykule: Święty Franciszek z Asyżu pogrążony w modlitwie, Domena Publiczna, https://polona.pl/item-view/a49ff585-8bbc-494a-b7eb-c9ba1bf3c160?page=0