Trójpolówka jest systemem uprawy ziemi, w którym pola uprawne dzielono na trzy części. Uprawa tym systemem umożliwiała uzyskanie wyższych plonów, co zwiększało skuteczność rolnictwa w dawnych czasach. Wszystkie zmiany miały miejsce jesienią. To właśnie wtedy jedną część pól pozostawiano ugorem, aby mogła odpocząć. Nic na niej nie wysiewano. Druga część była obsiewana zbożem ozimym. Ostatnia była przeznaczona na zboże jare, które z kolei siano wiosną. W XIV wieku już na stałe można było spotkać się uprawą roli metodą trójpolówki. Istnieją jednak wzmianki o tej metodzie i próbach stosowania jej na polach uprawnych już w wieku XIII. Omawiana metoda była wykorzystywana do około połowy XIX wieku.
Trójpolówka — co to?
Rolnictwo przez stulecia stanowiło podstawowe, elementarne zajęcie ludności wiejskiej. Trójpolówka była pewną formą ewolucji, a możliwość uzyskania wyższych plonów na tym samym terenie bez konieczności wypalania lasów i przygotowywania gruntów pod uprawy miało duże znaczenie. Zmiana ugoru odbywała się co roku — zawsze po zbożu jarym. Był to teren, który w tamtym momencie przeznaczano pod wypas zwierząt gospodarczych.
Zanim trójpolówka pojawiła się na polskich ziemiach, stosowano jednopolówkę, a później dwupolówkę. Można również wspomnieć o czteropolówce jako następstwie trójpolówki, a kolejno o systemie wielopolowym, znany również jako płodozmian.
Trójpolówka — historia i znaczenie w rozwoju rolnictwa
Dlaczego trójpolówka zwiększyła ekonomiczność gospodarstw rolnych i upraw? Zanim się pojawiła, istniały inne metody uprawy ziemi, które niekonieczne ułatwiały cały proces chłopom pracującym na roli. Wyjałowiona ziemia, którą intensywnie eksploatowano, bardzo szybko stawała się jałowa i przynosiła słabe plony. Dlatego też przygotowywano nowe tereny pod uprawy. Polegało to na wyrąbywaniu i karczowaniu lasów. Ugór i zasiew w metodzie trójpolowej okazał się bardzo skuteczny. Ziemia pozostawiana na ugór mogła odpoczywać. Stanowiła pastwisko dla zwierząt, umieszczano na niej również obornik, który naturalnie zwiększał żyzność ziemi.
W XVIII wieku trójpolówka już bardzo znacznie przeważała nad innymi metodami uprawy. W tym czasie zaczęto także coraz świadomiej postrzegać rośliny strączkowe, które mogły służyć nie tylko jako pokarm, ale ich uprawa mogła pozytywnie wpływać na kondycję ziemi.
Rośliny strączkowe biorą duży udział w procesach, które przyczyniają się do powstawania dodatkowego azotu w glebach. Jest on istotny do uprawy wielu roślin. Co więcej, korzenie roślin strączkowych zwiększają przepuszczalność gleby, poprawiając jej strukturę, natlenienie i dostępność do wody. Taka ulepszona trójpolówka zaczęła stopniowo zwiększać świadomość rolników, jak i uczonych zajmujących się rolnictwem. Coraz bardziej zaczęto doceniać znaczenie wspomnianych już roślin strączkowych, co było jedną z pierwszych oznak przejścia na płodozmian. Widać to było w tym, że zamiast ugoru, na dotychczas odpoczywającym fragmencie pola uprawiano rośliny strączkowe i motylkowe.
U schyłku XVIII i początkiem XIX wieku trójpolówka ugorowa była już praktykowana w bardzo nielicznych gospodarstwach. Skorzystała na tym zarówno ekonomia gospodarzy, jak i organizacja porządku rolniczego oraz samo środowisko naturalne.
Jak klasyfikowano systemy uprawy ziemi od najstarszych czasów, aż po współczesność?
- System pastwiskowy
- Pastwiska i uprawa zbóż
- Uprawa zbóż
- Jednopolówka
- Wielopolówka
- Trójpolówka
- Czteropolówka
- Wielopolówka
- Uprawa przemysłowa, na dużą skalę.
Zdjęcie: Józef Chełmoński pinx, 1908, pocztówki, adres wydawniczy Cracovie : A. Raczyński, 1908
Bibliografia:
https://sjp.pwn.pl/sjp/trojpolowka;2530819.html
https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DGEtKGCBN
https://www.wigry.org.pl/roln.htm
https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-f3506271-b0e1-47d2-8bee-874267dc0f24/c/73-90.pdf
https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/29766/zw_18_Halina_Biały_88_105.pdf?sequence=1&isAllowed=y
