Słownik chłopski to miejsce, w którym będziesz mógł zapoznać się ze znaczeniem słów pojawiających się w poszczególnych artykułach. Jeśli będziesz chciał dowiedzieć się więcej o jakimś pojęciu, sprawdź, czy główne słowo w słowniku jest podlinkowane. Jeśli tak, będzie prowadzić do szerszego artykułu w konkretnym temacie.
Słownik będzie na bieżąco aktualizowany i rozbudowywany.
Panslawizm
To ruch ideowy z XIX wieku. Jego założeniem było zjednoczenie Słowian. Początek tej idei miał miejsce w Rosji. Głoszono hasła narodowościowe i oczekiwano zjednoczenia pod władzą Romanowów.
Pańszczyzna
Czyli tak zwana renta odrobkowa. Chłopi mogli korzystać i użytkować swoje gospodarstwa, jednak w zamian byli zobowiązani do wykonywania różnego rodzaju prac na rzecz pana. O ile z początku pańszczyzna mogła wynosić kilka dni w roku, tak wraz z zachłannością panów rosła ona nawet do kilku dni tygodniowo.
Plemię
To jednostka polityczno-ustrojowa, która była zaczątkiem państw. Plemiona powstawały zatem zanim zaczęto organizować się w państwa. Takie plemię składało się chociażby ze wspólnoty rodowej. Władztwo stanowili przedstawiciele poszczególnych rodów, z a czasem był to książę plemienny.
Poradlne
Był to podatek opłacany przez szlachtę i duchowieństwo od każdego łanu ziemi chłopskiej. Taka danina była pobierana do XIII-XIV wieku.
Pospólstwo
Grupa ludzi w średniowieczu, która na co dzień zajmowała się rzemiosłem lub kupiectwem. Miała prawa obywatelskie miejskie.
Powstanie krakowskie
Powstanie, które zaczęło się od walk Krakowa z Austriakami. Ich skutkiem było opuszczenie miasta przez Austriaków. 22. lutego 1846 roku powołano Rząd Narodowy, który nawoływał do walki. Chcąc zachęcić chłopów do powstania, obiecano im uwłaszczenie i ziemię na własność. Następnie rząd rozwiązano. Tyssowski 24. lutego ogłosił się dyktatorem. Sekretarz E. Dembowski obiecał chłopom m.in. kary dla szlachty za utrudnianie przeprowadzenia uwłaszczenia. 26. lutego odbyła się bitwa pod Gdowem zakończona klęską. Władzę przejął Komitet Bezpieczeństwa. Władze zaboru rozpuściły plotki, iż szlachta nie chce poprawy życia chłopów i reform, jakie szykował cesarz. Doprowadziło to do sprzeniewierzenia się chłopstwa przeciw szlachcie. Obalili powstańców i spalili około 400 dworów. Doszło do rabacji galicyjskiej, na której czele stał chłop Jakub Szela.
Powstanie styczniowe
Powstanie rozpoczęło się nocą z 22. na 23. stycznia 1863 roku na terenie zaboru rosyjskiego. Aby pozyskać do walki chłopów, Romuald Traugutt mający władzę dyktatorską od 17. września 1863 roku nakazał wprowadzenie w życie dekretu o uwłaszczeniu chłopów. Dekret ten naprzeciw ogłosił car Rosji, chcąc zmniejszyć siły powstańcze, które również próbowały wprowadzenia takiego dekretu. Część chłopów wzięła udział w powstaniu, część ze względu na brak świadomości przynależności do narodu odmówiła. Przyczyniły się do tego także represje carskie. 2. marca 1864 roku car ogłosił dekret uwłaszczeniowy, zniechęcając przez to chłopów do walki.
Prekaria
Jest to nadanie chłopu ziemi. Chłop zyskiwał ją od pana lub od Kościoła, a w zamian zobowiązywał się do odrabiania pańszczyzny i płacenia czynszu.
Propinacja
Prawo do produkcji i sprzedaży alkoholu nadane szlachcie. Szlachta mogła produkować i sprzedawać alkohol na swoich włościach, a chłopi byli zobowiązani do zakupu określonej ilości w karczmie należącej do pana. Prawo przestało obowiązywać w czasach zaborów — w zaborze pruskim od 1845 roku, w zaborze rosyjskim od 1898 roku i w zaborze austriackim od 1889 roku.