Święty Marek Ewangelista, znany także jako Jan Marek, był jednym z czterech autorów Ewangelii i bliskim współpracownikiem apostołów Piotra i Pawła. Uważany jest za autora najstarszej Ewangelii kanonicznej – Ewangelii według św. Marka – napisanej prawdopodobnie ok. 60–70 roku po Chrystusie. Tradycja chrześcijańska przypisuje mu również założenie wspólnoty chrześcijańskiej w Aleksandrii, która dała początek Kościołowi koptyjskiemu.
Święty Marek — pochodzenie i młodość
Marek pochodził z żydowskiej rodziny mieszkającej w Jerozolimie. W jego domu, według tradycji, spotykali się pierwsi chrześcijanie – być może to właśnie jego dom był miejscem Ostatniej Wieczerzy oraz wydarzenia Pięćdziesiątnicy. Jego matką była Maria, kobieta znana z gościnności i oddania Kościołowi (Dz 12,12).
Nie należał do grona Dwunastu Apostołów, ale towarzyszył św. Pawłowi i Barnabie w pierwszej podróży misyjnej (Dz 13,5). Jednak z nie do końca wyjaśnionych powodów opuścił ich w Pamfilii, co stało się później powodem sporu między Pawłem a Barnabą (Dz 15,36–39).
Św. Marek Ewangelista — związek ze św. Piotrem
Święty Marek był przede wszystkim uczniem i tłumaczem św. Piotra. Według starożytnych świadectw (np. Papiasza z Hierapolis), spisał on nauczanie Piotra, tworząc Ewangelię na podstawie jego wspomnień. Św. Piotr w swoim 1. Liście nazywa Marka „moim synem” (1 P 5,13), co wskazuje na bardzo bliską, duchową relację.
Marek był więc niejako rzecznikiem św. Piotra i jego nauczania. To jego Ewangelia przekazuje dynamizm, prostotę i bezpośredniość – cechy typowe dla Piotrowej narracji.
Ewangelia według św. Marka
Ewangelia św. Marka to najkrótsza i najbardziej dynamiczna z czterech Ewangelii kanonicznych. Powstała najprawdopodobniej w Rzymie, dla wspólnoty chrześcijan pochodzenia pogańskiego. Koncentruje się głównie na czynach Jezusa – cudach, uzdrowieniach, wypędzeniach złych duchów – i ukazuje Go jako Syna Bożego, który przyszedł, by cierpieć i zbawić świat.
Styl Marka jest prosty, żywy, z wieloma szczegółami, które nadają tekstowi autentyczności i historycznej wiarygodności. Ewangelia ta często bywa pierwszą czytaną przez osoby rozpoczynające lekturę Nowego Testamentu – ze względu na przystępność i narracyjny charakter.
Misje i męczeństwo
Po śmierci św. Piotra Marek miał udać się do Egiptu, gdzie założył gminę chrześcijańską w Aleksandrii. Tam pełnił funkcję pierwszego biskupa i prowadził działalność misyjną wśród ludności pogańskiej.
Zginął śmiercią męczeńską prawdopodobnie w 68 r., przeciągnięty po ulicach miasta przez pogan w czasie świąt ku czci boga Serepisa. Jego relikwie były czczone w Aleksandrii aż do IX wieku, kiedy to zostały przeniesione do Wenecji, gdzie wzniesiono dla nich bazylikę św. Marka – jeden z najsłynniejszych kościołów Europy.
Ikonografia
W ikonografii św. Marek przedstawiany jest z lwem – symbolem siły, królewskości i głosu proroka wołającego na pustyni (nawiązanie do początku jego Ewangelii: „Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu…” Mk 1,3). Lew stał się też symbolem całej Wenecji.
Często ukazywany jest z księgą lub zwojem Ewangelii, czasem jako młodzieniec u stóp św. Piotra, notujący jego nauki.
Patronat
Święty Marek jest dziś:
-
Patronem Wenecji, gdzie jego relikwie spoczywają w Bazylice św. Marka,
-
Patronem pisarzy, notariuszy, tłumaczy i głosicieli Ewangelii,
-
Patronem Egiptu i Kościoła koptyjskiego,
-
Patronem zakonników i głosicieli misji w krajach niechrześcijańskich.
Wspomnienie liturgiczne
W Kościele katolickim wspomnienie św. Marka Ewangelisty obchodzone jest 25 kwietnia. Tego dnia wielu wiernych modli się szczególnie o owocne głoszenie Ewangelii i odwagę w dawaniu świadectwa wiary.
W Kościele koptyjskim, który uważa Marka za swojego założyciela i pierwszego patriarchy, jest jednym z najważniejszych świętych.
Dziedzictwo i znaczenie
Święty Marek, choć nie był bezpośrednim uczniem Jezusa, zapisał jedno z najwcześniejszych i najbardziej autentycznych świadectw o Jego życiu i dziele zbawienia. Jego Ewangelia odzwierciedla realia życia pierwszych chrześcijan, ukazuje Jezusa jako Mesjasza cierpiącego, który przynosi nadzieję wszystkim, niezależnie od pochodzenia i przeszłości.
Jako misjonarz, biskup i męczennik, św. Marek pozostaje wzorem odwagi, oddania Ewangelii i wiary przekraczającej granice kultur. Jego życie i dzieło są nieocenionym wkładem w rozwój Kościoła i historii chrześcijaństwa.
Zdjęcie w artykule: Św. Marek Ewangelista, Kozačkovs’kij, Averkìj Simonovič. Rytownik, Domena Publiczna, https://polona.pl/item-view/2f55c29e-1782-4d28-a045-9197ea4e1067?page=0