Święty Paweł, znany także jako Paweł z Tarsu lub Szaweł (Saul), był jednym z najważniejszych apostołów wczesnego Kościoła, choć nie należał do grona Dwunastu. Urodził się około 5 roku n.e. w Tarsie w Cylicji (dzisiejsza Turcja), w zamożnej rodzinie żydowskiej należącej do diaspory. Posiadał obywatelstwo rzymskie, co miało istotne znaczenie w jego późniejszym życiu i działalności misyjnej. Jako faryzeusz był gorliwym wyznawcą judaizmu i prześladowcą chrześcijan – aż do momentu nawrócenia.
Nawrócenie pod Damaszkiem
Przełomowym momentem w życiu Szawła było spotkanie ze Zmartwychwstałym Chrystusem w drodze do Damaszku, gdzie zmierzał z zamiarem aresztowania uczniów Jezusa. Objawienie to radykalnie zmieniło jego życie. Oślepiony światłością, usłyszał słowa: „Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?” (Dz 9,4). Po trzech dniach odzyskał wzrok i został ochrzczony przez Ananiasza. Od tej pory, jako Paweł, stał się gorliwym głosicielem Ewangelii wśród pogan.
Działalność misyjna
Święty Paweł odbył co najmniej trzy wielkie podróże misyjne po terenach Azji Mniejszej, Grecji i Syrii. Zakładał wspólnoty chrześcijańskie, nauczał, udzielał chrztów, a także pisał listy duszpasterskie, które weszły do kanonu Nowego Testamentu. Wśród najważniejszych miast jego działalności wymienia się Antiochię, Efez, Korynt, Filippi, Tesalonikę i Rzym.
Jego nauczanie koncentrowało się na łasce, usprawiedliwieniu przez wiarę oraz uniwersalnym zbawieniu w Jezusie Chrystusie. Paweł rozwinął teologię Kościoła jako Ciała Chrystusa i podkreślał znaczenie jedności między wierzącymi pochodzącymi z judaizmu i pogan.
Listy i pisma Pawła
Święty Paweł jest autorem trzynastu listów (epistoł) znajdujących się w Nowym Testamencie: m.in. do Rzymian, Galatów, Koryntian, Efezjan, Filipian i Tesaloniczan. Listy te zawierają zarówno konkretne porady duszpasterskie, jak i głęboką refleksję teologiczną. Zalicza się je do najważniejszych pism chrześcijańskich, mających ogromny wpływ na rozwój doktryny Kościoła i duchowość wiernych.
Uwięzienie i śmierć męczeńska
Paweł kilkakrotnie był więziony, a pod koniec życia został przewieziony do Rzymu, gdzie przebywał w areszcie domowym, głosząc Ewangelię. Według tradycji został ścięty mieczem ok. 67 r. n.e. za panowania cesarza Nerona – jako obywatel rzymski uniknął ukrzyżowania. Miejsce jego męczeństwa znajduje się przy Via Ostiense, gdzie w IV wieku wzniesiono Bazylikę św. Pawła za Murami.
Kult i znaczenie
Paweł jest czczony jako Apostoł Narodów, ponieważ jego działalność przyczyniła się do ekspansji chrześcijaństwa poza świat żydowski. Jest patronem teologów, misjonarzy, duszpasterzy, kaznodziejów, nawróconych grzeszników, pracowników wydawnictw religijnych, a także wielu zakonów. Jego duchowość – pełna pasji, odwagi i poświęcenia – inspirowała przez wieki wielu świętych, uczonych i zwykłych wiernych.
Ikonografia i wspomnienie liturgiczne
W sztuce przedstawiany jest jako mężczyzna o wysokim czole, z krótką brodą, często z mieczem (symbol męczeństwa) i księgą (symbol jego listów i nauczania). Wspomnienie liturgiczne św. Pawła obchodzone jest 29 czerwca – wspólnie z Piotrem Apostołem, a także 25 stycznia (święto Nawrócenia św. Pawła).
Dziedzictwo św. Pawła
Dziedzictwo św. Pawła jest fundamentalne dla chrześcijaństwa. Jego refleksja teologiczna, misja ewangelizacyjna i listy apostolskie ukształtowały nie tylko nauczanie Kościoła, ale także całą cywilizację chrześcijańską. Współczesna egzegeza i teologia nieustannie czerpią z jego dziedzictwa, a jego życie pozostaje przykładem radykalnego nawrócenia, wierności i bezkompromisowej miłości do Chrystusa.
Zdjęcie w artykule: Callot, Jacques (1592-1635) (1592-1635), Saint Paul, 1631, Domena Publiczna, https://polona.pl/item-view/f1768421-6092-4f4b-bec1-7afa997a3f52?page=0