Kobieta – czy zawsze brzmiało to godnie?

historia drugiego planu

Czy wiesz, skąd tak naprawdę wzięło się słowo “kobieta“? Wbrew pozorom kiedyś wcale nie brzmiało to tak dumnie. Jak inaczej określano przedstawicielki płci pięknej?

Żona

Jednym z pierwszych polskich słów stosowanych do określania przedstawicielek płci pięknej było słowo “żona”. Geneza tego słowa nawiązuje do genos, czyli greckiego słowa oznaczającego pochodzenie oraz do gyn, czyli łacińskiego słowa oznaczającego ród. Dopiero w okolicach XVI wieku wyraz ten skupił się przede wszystkim na określaniu zamężnych kobiet i tak pozostało do dzisiaj.

Białogłowa

Skąd natomiast wzięło się słowo białogłowa? Ma ono związek z białym czepkiem noszonym przez kobiety, które zmieniły swój status z panny na mężatkę. Zwyczajem było, iż od tego momentu zakrywały one włosy z pomocą czepca. Biorąc pod uwagę ich biały kolor, właśnie od niego wzięła się nazwa białogłowej.

Niewiasta

Powstają różne, często rozbieżne teorie na temat etymologii tego słowa. Istnieje hipoteza, że określano tym mianem kobietę wchodzącą do nowej rodziny. Nc o niej nie było wiadomo, przynajmniej nie znano jej osobiście, jak innych członków rodu. Właśnie dlatego określano ją mianem niewiasty, dopiero wprowadzanej oficjalnie do rodziny, pochodzącej z zewnętrznego środowiska.

Baba

Słowo baba od samego początku odnosiło się do starszych, zamężnych kobiet. Jego znaczenie było zatem takie samo, jak obecnie. Babą określano również akuszerki, czyli kobiety odpowiedzialnej za pomoc przy porodzie. Często na wsiach były to osoby poważane, z doświadczeniem, posiadające jakąkolwiek wiedzę i aktywnie uczestniczące przy odbiorze dziecka. 

Panna 

Panna to dosyć młode, w porównaniu do innych, słowo. Początkowo oznaczało ono córkę pana, czyli dobrze urodzoną i usytuowaną młodą kobietę. Z czasem słowo to nabrało ogólnego znaczenia odnosząc się do każdej młodej kobiety niebędącej mężatką.

Kobieta

Przejdźmy zatem do słowa kobieta, które w obecnych czasach stanowi podstawowe określenie przedstawicielki płci pięknej. Jego pierwotnego zastosowania należ doszukiwać się w XVI wieku. Niestety nie można powiedzieć, iż jego znaczenie było pozytywne. Pierwszy człon tego słowa, czyli kob oznaczało dosłownie koryto albo chlew. Słowo kobieta nawiązywało zatem do tej, która zajmuje się korytem i chlewem. Warto dodać, że słowo to było nacechowane negatywnie  należało do określeń obelżywych. Dopiero XVIII wiek wiązał się ze zmianami, kiedy to słowo kobieta przestało mieć negatywne znaczenie.

Dlaczego jeszcze uważa się, że słowo kobieta było negatywnym określeniem płci pięknej? Bardzo często, również w literaturze, występowało ono z takimi określeniami, jak grzeszna, rozpustna, upadła, plugawa. 

Oczywiście etymolodzy próbują udowodnić jeszcze bardziej trafne hipotezy pochodzenia słowa kobieta. Przykładem mogą być zatem takie określenia, jak:

  • kebse (j. germański), czyli nałożnica
  • kave (j. fiński), czyli matka
  • kob veta (j. prasłowiański), czyli wieszczka